"Курайдыҥ чӧли": Версиялардыҥ башкаланганы
Толынты кырылды Толынты кожулды
Тӱзедӱде јартамал јок |
|||
Јолдык 26:
== Археологиязы ==
[[Файл:Рябь течения.jpg|справа|200px|мини|Телекейде кайкамчылу рельефтердиҥ бирӱзи (''гигантская рябь течения'')]] ''Тетё'' деп сууныҥ оҥ јарадында сӱрекей јаан ''толкулангандый'' јер . Дилювиальный тӧҥдӧр сай таштарла, кумакла (5 % кирези), болчок таштарла бӱркелген, мтак ла кату кумакту эдрекке тӱҥей тӧҥдӧр (гряды) сформированы на дне суперпаводка при очередном прорыве Чуй-Курайдыҥ мӧҥкӱ тошторы кайылала, бир јерге суузы тӱӱлип, кӧл бололо, бийиктеҥ быза тебилип (гигантский прорыв) тӱшкенинеҥ улам 15 муҥ кире јыл кайра бӱдӱп табылган. Толкуныҥ бийиги 20 м, узуны 200 метрдеҥ артык болгон, бу мындый эдректий тӧҥдӧрди эткен дилювиальный агынныҥ кеми 1 млн м³/сек. артык болгон, тӱргени дезе, ондор тоолу м/сек. канча катап кӧп болгон. Бир ондый тӧҥдӧ масштаб кӧрӱнзин деп, ГАЗ-66 таҥмалу кош тартар кӧӧлик тургузылган.
Курайдыҥ чӧли археологический кереестерле бай. [[Чуй]]дыҥ суузын јараттай кезер таштар, кургандар, кӧп тоолу ташта јуруктар ла јебрен субактар артып калган. Кургандардыҥ ортодо јебрен тӱрк культурага келишкенин «курайские» деп билимчилер адаган.
Јебрен субактар кичу ле јаан Ӱлегем ӧзоктӧрдӧ ([[Кӱпчеген]] ле [[Ӱлегем]] јурттардын јанында), [[Урсул]] суунын ичинде ([[Шашыкман]] ла [[Короты]] јурттардыҥ ортозында, онойдо ок Актуру суунын ичинде ле Тете деп ӧзӧктӧ бар.
| |||