Закс, Нелли

Не́лли Закс (немецтеп Nelly Sachs; 1891 јылдыҥ јаҥар айыныҥ 10-чы кӱнинде, Шёнебергте — 1970 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 12-чи кӱнинде, Стокгольмда) — немец укту поэт, прозаик ле драматург, Нобельдиҥ литературада сыйыныҥ лауреады (Агнон, Шмуэль Йосефле кожо алган, 1966).

Нелли Закс
немецтеп Nelly Sachs
Энедеҥ чыгарда ады	немецтеп Leonie Sachs
Чыккан ӧйи	јаҥар айдыҥ 10 кӱни 1891(0012-10-1891)[…]
Чыккан јери	Шёнеберг[d], Темпельхоф-Шёнеберг[d], Берлин[d], Германская империя[d]
Божогон ӧйи	кӱӱк айдыҥ 12 кӱни 1970(0005-12-1970)[…] (78 јаш)
Божогон јери	Högalid Parish[d], Стокгольм[d], Стокгольм[d], Швеция[d]
Ороон	Германия[d]  Швеция[d]
Иш-тоштыҥ бӱдӱми	ӱлгерчи, драматург, кӧчӱреечи, бичиичи
Кайралдары ла премиялары	Нобелевская премия по литературе[d] (1966) Берлинниҥ кӱндӱлӱ кижизи[d] Немец бичик садучыларыныҥ амыр-энчӱ учун сыйы[d] (ӱлӱрген айдыҥ 17 кӱни 1965) Дростениҥ сыйы[d] (1960) Нелли Закстыҥ сыйы[d] (1961) премия Шведского радио в области поэзии[d] (1958)
Кол салганы
Медиафайлдар Викискладта

Биографиязы

1891 јылдыҥ јаҥар айыныҥ 10-чы кӱнинде Берлинде еврей биледе чыккан. Јаш ла тужынаҥ ала ол неоромантикалык ӱлгерлер, наадайлардыҥ театрына пьесалар бичип, куучындар ла соојындарлу јуунтызын чыгарган. Јайлталу кыс литературалык ишке кӱӱндӱ болгодый дезе, Нелли 1933 јылдаҥ ала иудаизм ле христианство деп јаҥдардыҥ бир тазылдаҥ таркаганын јилбиркеген. 1940 јылда Швеция јаар кӧчкӧн. Нелли Закс, Пауля Целан деп јуук нӧкӧриниҥ сӧӧгин јууп јадарда,божогон. Стокгольмныҥ тӱндӱк јанында Норра бегравнингсплатсен деп мӧҥкӱ салар јерде Неллиниҥ сӧӧгин јууган.

Нелли Закстыҥ баштапкы ӱлгерлик јуунтызы 1947 јылда Кӱнчыгыш-Берлинде чыккан, ады «Ӧлӱмниҥ јуртында» (орустап В жилищах смерти', немецтеп In den Wohnungen des Todes)

Неллиниҥ ӱлгерлеринде, Эли (Eli,[1943) деп пьесазында текши темалар ончозы берилген, кийнинде ол ло темалар јуунтыларында салынган Јылдыстардыҥ карыкканы(Звездное затмение, Sternverdunkelung) 1949, Не болорын кем де билбес (И никто не знает, как дальше, Und niemand weiss weiter, 1957) ле Качып барала солунганы(Побег и преображение, Flucht und Verwandlung, 1957.

Закстыҥ ӱлгерлик бичимелдери кандый да мистицизмдӱ, кӧрӱмдеер ле кӱӱн-санааны кӱйбӱредер. Кӧп саба ӱлгерлеринде истежери ле истештеҥ јажынары деп мотив бар. Аҥдаштыҥ, качыштыҥ символдоры, кыйнатырган ла кыйнагандардыҥ ортодо јаантайынгы сурак. Нелли Закс Нобельдиҥ литературада сыйын 1966 јылда Агнон, Шмуэль Йосефле кожо алган. Германиияда Дортмундта 1961 јылдаҥ ала Нелли Закстыҥ литературада сыйы бичиичилерге берилет. Францияда 1988 јылдаҥ ала Нелли Загстыҥ кӧчӱриштер учун сыйы берилет.

Кайралдары

• Нобельдиҥ литературала сыйы 1966

Јуруктардыҥ кӧмзӧзи

• 
  Нелли Закс ла Сэмьюэль Агнон, Швеция, 1966
• 
  Нелли Закс, почтаныҥ марказы, 1991
• 
  Нелли Закс, 1966

Литература

• Fritsch-Vivié G. Nelly Sachs: mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, 1993

Орус тилле бичимелдери

• Јылдыстар карыгат (Звездное затмение) деп ӱлгерлик јуунты, Микушевич Владимир Борисович кӧчӱрген — Ереван: Ной; М.: Физкультура ла спорт, 1993