Википедия

Йост Гипперт

Йост Гипперт (/ˈjoːst ˈgɪpʰɐt/; *Тулаан айдыҥ он экинчи кӱнинде, 1956 јылда Винц-Нидервенигернде чыккан, эмдиги ӧйдӧ Хаттинген деп јерде) - немец тил билимчи, Кавказтыҥ шиҥжӱӱчизи, эмпирикалык тил билимниҥ институдында Гёте адыла адалган Франкфурт Майнада университетте тилдер тӱҥдештирер билимниҥ профессоры.[1]

Йост Гипперт

Биографиязы тӱзедер

 
Бернард Оуттиер, Йост Гипперт, Винфрид Бёдер

1972 јылда Эссене-Алтенэссенеде деп калада Лейбництыҥ адыла адалган гимназияны божоткон. 1972 јылдаҥ ала 1977 јылга јетире Берлин ла Марбургтыҥ университединде мындый специальностарла ӱренген:[2] тилдер тӱҥдештирер билим (сравнительное языкознание), индология, японология ла китаеведение. Ӱредуниҥ кийнинде 1977 јылда «Инфинитив бӱдӱмдердиҥ синтаксизы индоевропей тилдерде» деп ижин бичийле, философия билимниҥ докторы болуп калган. 1977-1990 јылга јетире Берлинниҥ, Венаныҥ, Зальцбургтыҥ университеттеринде билим ишчи, уредӱчиниҥ ассистенты, лектор болуп иштеген. 1991 јылда Й. Гипперт «Армян ла грузин тилдерге иран тилден кирген сӧстӧр» деп докторский диссерттациязын Барбергскийдиҥ университединде корыган.

1994 јылда Й. Гипперт Гёте адыла адалган Франкфурт Майнада университетте тилдер тӱҥдештирер билимди ӱреткен. 1996 г. Билимниҥ академиязында Гелати калада (Грузия) ӧскӧ орооныҥ турчызы болуп туру., 2002 јылдаҥ ала Турфан комиссияныҥ турчызы, 2007 јылдаҥ ала Берлин-Бранденбург Билимниҥ академиязында «Тил» деп тӧс јерде иштеген. 1997 г. Й. Гипперт Орбелианиниҥ адыла адалган университетте мактулу професор болуп калган, а 2009 јылда - Джавахишвилиниҥ адыла адалган университетте мактулу докторы , а 2013 јылда в Батум калада Шота Руставели адыла адалган университетте мактулу докторы болуп калган.

1994 ј. Гётениҥ адыла адалган Франкфурт Майнада университетте тилдер тӱҥдештирер билимниҥ профессоры болуп, Й. Гипперт индоевропей тилдердеҥ ӧскӧ, текши тилдердиҥ типологиязыла онойдо ок кавказ тилдерди шиҥдеп јат. Бу шинжӱӱлерге оныҥ башкарганыла калганчы кожо иштер проектертер учурлалган. Ого ӱзери Й. Гипперт компьютерный лингвист болуп, 1987 јылда оныҥ баштаҥкайыла тӧзӧгӧн «TITUS»[3] деп билим ӱлекерге кирген јебрен индоевропей ле кезик кавказ тидердиҥ баштапкы бичимелдери деп ӱлекерди база башкарган. Й. Гипперттиҥ јилбиркегине тӱӱкилик тӱндештирӱ тил билим, типология, тил билимниҥ корпусы, мультимедийный тилдиҥ документациязы, кол бичимелдердиҥ цифра ылгамалы кирип јат.

Й. Гипперт TITUS деп проектиҥ тӧзӧчизи ле башкараачызы (индоевропей бичимелдердиҥ ле тилдиҥ тезаурусы), ого кирген јебрен индоевропей тилдердиҥ оцифровка ӧткӧн бичимелдери (1987 јылдаҥ бери). 1999 јылда Й. Гипперттиҥ баштаҥкайыла ARMAZI деп проект тургузулган (кавказ тилдер ле культура),[4] ондо кавказ тилдердиҥ оцифрованный бӱдумдӱ бичимелдеринеҥ туруп јат. Тургузып койгон материалдар кийнинде «Грузин эл корпусы» деп проектиҥ бӧлӱги болуп калган. 2010 јылда Й. Гипперт «Гессен деп јердиҥ цифра гуманитар билимдер: бичимелдердиҥ белетенери ле јазаары» деп теманы билим ӱлекерде "Landes-Offensive zur Entwicklung Wissenschaftlich-ökonomischer Exzellenz (LOEWE)" башкарат (билим ӱлекерде кожо туружып турган Франкфурт Майнада университет, Дармштадтыҥ техникалык университеди, Франкфурт Майнада каланыҥ Гётениҥ Музеи).

 
Йост Гипперт, университет в Батум калада, 2013

Колло бичиген цифровой текстердиҥ ылгамалы тӱзедер

1990 јылдардыҥ ортозынаҥ ала Й. Гипперт кӱнчыгыш кол бичимилдерин эрчимдӱ шиҥдеп, билим ӱлекерде оцифровка эдип белетейт (темдектезе, Берлинниҥ турфан коллекциязыныҥ тохар кол бичимелдери), эмезе палимпсесттерди јазаары ла тургузары (темдектезе,Синайдыҥ кавзско-албан палимпсестери). Бу ишле иштеп тура, Й Гипперт 2009 јылда Гамбургтыҥ университединде кычырып алган билимчи болуп, «Кол бичимелдердиҥ культуразы» деп билим группада иштеген. Јайгыда 2013 јылда, Petra-Kappert-Fellow деп фондтыҥ туружаачызы болуп , экинчи катап Гамбургта иштеген, ол ло ок ӧйдӧ окылу билим шинжӱӱ иштер тӧзӧп јат 950 «Азия, Африка ла Европаныҥ кол бичимелдердиҥ культуразы», ол иштердиҥ тоозына энциклопедия “Encyclopedia of Manuscript Cultures of Asia and Africa”, анайда ок монография “Comparative Oriental Manuscript Studies” тургузар амадулу болуп јат.

Ижи тӱзедер

Талдалган проекттери тӱзедер

  • 1995-1998 (DFG): Avesta and Rigveda: Electronic Analysis
  • 1995-1999 (INTAS): The Georgian Verbal System
  • 1999-2002 (Volkswagen Foundation, EUR 117,900): Caucasian Languages and Cultures: Electronic Documentation
  • 2000 јылдаҥ ала (DFG): Graduate School “Types of Clauses: Variation and Interpretation”
  • 2002-2006 (Volkswagen Foundation, EUR 167,800): Endangered Caucasian Languages in Georgia
  • 2003-2007 (Volkswagen Foundation): Palimpsest Manuscripts of Caucasian Provenience
  • 2005-2009 (INTAS): Georgian Gospels
  • 2005-2007 (Volkswagen Foundation, EUR 189,000): The Linguistic Situation in modern-day Georgia[5]
  • 2008-2014 (DFG, EUR 240,000): Old German Reference Corpus
  • 2008 јылдаҥ ала (BMBF): German Language Resource Infrastructure
  • 2009 (Volkswagen Foundation, EUR 400,000): Aché Documentation Project
  • 2009 јылдаҥ ала (DFG/NEH, EUR 96,000): RELISH (Rendering Endangered Languages Lexicons Interoperable Through Standards Harmonization)
  • 2009 јылдаҥ (Volkswagen Foundation): Georgian Palimpsest Manuscripts
  • 2010 (Google Inc., US$49,600): Corpus Caucasicum
  • 2011 јылдаҥ ала (HMWK, EUR 3,792,000): LOEWE Research Unit “Digital Humanities – Integrated Processing and Analysis of Text-based Corpora”
  • 2011 јылдаҥ ала (Volkswagen Foundation, EUR 299,600): Khinalug Documentation Project
  • 2011 јылдаҥ ала (DFG): Relative Clauses in a Typological View
  • 2012 јылдаҥ ала (Volkswagen Foundation, EUR 390,400): Georgian National Corpus

Талдама бичимелдери тӱзедер

  • 1977: The syntax of infinitival formations in the Indo-European languages. (Europäische Hochschulschriften, 21/3), 360 pp.; Frankfurt, Bern, Las Vegas: Lang 1978. Dissertation
  • 1990: Iranica Armeno-Iberica. A study of Iranian loan words in Armenian and Georgian, 451 + 389 pp.; Vienna: Austrian Academy of Sciences 1993. Inaugural dissertation.
  • 2007: Gippert, Jost / Sarjveladze, Zurab / Kajaia, Lamara: The Old Georgian Palimpsest Codex Vindobonensis georgicus 2, edited by Jost Gippert in co-operation with Zurab Sarjveladze and Lamara Kajaia, 368 pp.; Turnhout: Brepols 2007.
  • 2008: Gippert, Jost / Schulze, Wolfgang / Aleksidze, Zaza / Mahé, Jean-Pierre: The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai, 2 vols., XXIV + 530 pp.; Turnhout: Brepols 2009.
  • 2010: Gippert, Jost / Schulze, Wolfgang / Aleksidze, Zaza / Mahé, Jean-Pierre: The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai. Vol. III: The Armenian Layer, edited by Jost Gippert., 220 pp.; Turnhout: Brepols 2010.

Кайралдары тӱзедер

Ајарулар тӱзедер

  1. ↑ "Lectures held by Gippert at the University of Frankfurt" Retrieved 2 March 2016
  2. ↑ "Jost Gippert's curriculum vitae" Retrieved 2 March 2016
  3. ↑ "The TITUS Project" Retrieved 2 March 2016
  4. ↑ "The ARMAZI Project" Retrieved 2 March 2016
  5. ↑ "Die Sprachliche Situation im gegenwärtigen Georgien (German)" Retrieved 2 March 2016


Тайантылар тӱзедер

Алган јери - "https://alt.wikipedia.org/w/index.php?title=Йост_Гипперт&oldid=46326"