Мурад, Надия
Надя Мурад Басе Таха (курд نادیە موراد, араб نادية مراد, род. 1993 јылда чыккан, Кочо деп јерде , Иракта) — ирактыҥ езид укту улузыныҥ тап-эриктери учун тартыжаачызы, Надия Мурад Баси Таха. 21 јашту, езид укту, угы-тӧзи Кочо деп јурттаҥ (Тӱндӱк Ирак, Курдистан), ӱй кижи, Телекейдиҥ элчизи, ООН-ныҥ башкартузы наркотик ле преступностько удура[4], Вацлав Гавелдиҥ сыйыныҥ лауреады[5] онойдо ок Андрей Сахаровтыҥ сыйыныҥ лауреады, Ламия Аджи Башарла кожо алган[6]. Нобельдиҥ амыр-энчӱ учун сыйыныҥ лауреады, 2018.
| Надия Мурад | |
|---|---|
| араб نادية مراد | |
.jpg) | |
| Чыккан ӧйи | тулан айдыҥ 10 кӱни 1993[1] (31 јаш) |
| Чыккан јери | |
| Ороон | |
| Иш-тоштыҥ бӱдӱми | лектор, активист, политический активист |
| Кайралдары ла премиялары | |
| Сайт | nadiasinitiative.org (англ.) |
Time деп журнал Мурад Надияны телекейде эҥ ле јарлу јӱс кижиниҥ тоозына кийдирген, 2016[7]. Ирактыҥ башкарузы, Надя Мурадт Иракта езид ӱй улустыҥ јӱрӱми коркышту кӱч айалгада болгонын телекейлик эл-јондыкка јетиргенин темдектеген, Ислам тергее Надия Мурадка Нобельдиҥ амыр-энчӱ учун сыйын 2016 јылда берер деп јӧп чыгарган[8].
Биографиязы
тӱзедерЈаш тужы
тӱзедерНадя Мурад 1993 јылда Кочо деп јуртта (Ирактыҥ Синджар калазынаҥ ыраак јокто чыккан, езидтердиҥ чук јаткан јеринде[9]. Оныҥ эне-адазы фермерлер болгон; биледе Надянаҥ ӧскӧ, база 10 бала болгон: 8 уул ла 2 кыс. 2003 јылда Надияныҥ адазы јада калган[9]. Јербойында школдо ӱредӱ алган. Кичинектеҥ ала тӱӱкиле јилбиркеген, ӱредӱчи болорго амадаган. Орто ӱредӱни алала, университетке кирерге сананган, је јуртты боевиктер колго аларда (Ислам тергее,ИГИЛ) калганчы јылды школдо тӱгезип болбогон[9].
Кул болгоны
тӱзедерИслам государство Кочо јуртты колго алган кийнинде 2014 јылдыҥ куран айында Надияны езид кижи деп исламисттер истежип баштаган. Бир бӧлӱк јиит ӱй улусла кожо Надияны (ортозында оныҥ ӱч јеени) сексуальный јалчылар эдип апаргандар[9]. Мосул деп калада олорды албанла туйуктагылап алган, кыс оноҥ качарга ченешкен, је тутуртала кыйнаткан. Оноҥ ары Надияны (Работорговля) канча катап саткандар[10]. Бахдида калада ол ӱч айга айдуда болуп, 2014 јылдыҥ кӱчӱрген айында јалчы болгон јеринеҥ качып јӱре берген.
Билбес јанынаҥ бир биле Надияга Киркук деп јерде аказына једерге болушкан, аказы јуунаҥ качкан кӧчкиндердиҥ лагеринде болгон. Кийнинде ӧскӧ качкындарла кожо ол Дахук деп лагерьге болгон, оноҥ ары ол база 1000 кире ӧскӧ кӧчкиндерле кожо Германиига јеткен, эмди ол ондо сыйныла кожо јуртайт[11] 2003 јылда адазы божогон кийнинеҥ Надия энезиле, 8 карындажыла, 2 сыйныла кожо јаткан. Кочо јуртты колго алала исламисттер оныҥ энезин, кожо чыккан 6 карындажын ла 5 јеендерин, база кӧп тӧрӧӧндӧрин ислам кудай јаҥга бӱдерге мойношконы учун ӧлтӱргендер. Эје-сыйындуларды јалчы эдип айдай берген[9].
Надияныҥ билезинеҥ 2 карындаш ла 2 сыйын арткан. Карындаштары ла бир сыйны эмдиге јетире Иракта, Курдистанда кӧчкиндердиҥ лагерьинде јӱредилер, база бир сыйны Германияда. Надияныҥ тӧрӧӧндӧри кезик кыстарын јалчылыткан јеринеҥ ойто садып алгандар, бирӱзи бойы качып јанып келген, база экӱзиниҥ салымы јарт јок арткан[9]. Андрей Сахаровтыҥ сыйын 2016 јылда Ламия Аджи Башарла кожо алган[6]. Вацлав Гавелдиҥ кижиниҥ эриктери аайынча сыйы ,2016[5]. Нобельдиҥ амыр-энчӱ учун сыйы (2018)[12].
Кайралдары
тӱзедер- Нобельдиҥ амыр-энчӱ учун сыйы (2018)
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи
тӱзедер-
«Кижиниҥ тап-эриктерин тыҥыдары» Надия Мурад, Вена, 2018 -
Посол Баунбэк, архиепископ Никодим, Мурад ла Салливан, министерстводо туштажуда, США, 2018 -
Езиттердиҥ плакады: Надия Мурад, Лалиште храм, Курдистан,2016
.jpg)
.jpg)
Ајарулар
тӱзедер- ↑ https://www.nobelprize.org/prizes/peace/2018/murad/facts/
- ↑ 2,0 2,1 Who is the Nobel Peace Prize 2018 winner Nadia Murad?
- ↑ nobelprize.org (англ.) — Nobel Foundation.
- ↑ Надя Мурад, ставшая объектом торговли людьми, назначена Послом доброй воли УНП ООН. UNODOC (16 сыгын ай 2016). Дата обращения: ӱлӱрген айдыҥ 27 кӱни, 2016.
- ↑ 5,0 5,1 Václav Havel Human Rights Prize 2016 awarded to Nadia Murad. PACE (10 ӱлӱрген ай 2016). Дата обращения: ӱлӱрген айдыҥ 27 кӱни, 2016.
- ↑ 6,0 6,1 Премію Сахарова дали двом активісткам з Близького Сходу. Українська правда (27 ӱлӱрген ай 2016). Дата обращения: кандык айдыҥ 1 кӱни, 2021.
- ↑ The 100 Most Influential People. TIME (16 квітня 2016). Дата обращения: кандык айдыҥ 1 кӱни, 2021.
- ↑ Yezidi woman nominee for Nobel Peace Prize. Kurdistan24 (6 січня 2016). Дата обращения: кандык айдыҥ 1 кӱни, 2021.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Елена Костюченко, Анна Артемьева. «Нас берут напрокат, покупают, получают в подарок». Новая газета (11 чаган ай 2016). Дата обращения: куран айдыҥ 6 кӱни, 2019.
- ↑ Caroline Mortimer. Escaped Isis sex slave Nadia Murad becomes UN goodwill ambassador. The Independant (16 вересня 2016). Дата обращения: ӱлӱрген айдыҥ 27 кӱни, 2016.
- ↑ Everything about Nadia Murad – The Yazidi Woman Who Escaped ISIS Slavery! (недоступная ссылка). National Views (16 вересня 2016). Дата обращения: ӱлӱрген айдыҥ 27 кӱни, 2016. Архивировано јаҥар айдыҥ 22 кӱни, 5485 јыл.
- ↑ [https://russian.rt.com/science/news/561204-nobelevskaya-premiya-mira Нобельдиҥ амыр-энчӱ учун сыйы Денис Муквега ла Надия Мурадка берилген