Ман-Јӱректиҥ јурт јеезези
Ман-Јӱректиҥ јурт јеезези (орустап Манжерокское сельское поселение) – Россия Федерацияныҥ Алтай Республикада Майма аймагыныҥ муниципал тӧзӧлмӧзи. Администрациялык тӧс јер – Ман-Јӱрек. «Муниципал тӧзӧлмӧлӧрди јӧптӧп, олорго келиштире статус ла гран-кыйулар тургузары» деп Алтай Республиканыҥ 2005 јылда чаган айдыҥ 13 кӱнинде чыккан Јасагы № 10-Р3 аайынча Ман-Јӱректиҥ јурт јеезезине статус ла гран-кыйулар тургузылган[4].
| Россияныҥ јурт јеезези | |
| Ман-Јӱректиҥ јурт јеезези | |
|---|---|
орустап Манжерокское сельское поселение | |
| Эл-тергее |
 Россия |
| Муниципал тӧзӧлмӧзи |
Алтай Республикада Майма аймак |
| Кирет | 2 јурт |
| Тӧс јурт | Ман-Јӱрек |
| Тӱӱкизи ле географиязы | |
| Бийиги | |
| • Эҥ кӧп | 1012 (гора Синюха) м |
| • Ортозындагы | 375[1] м |
| Ойдиҥ поязы | MSK+7 |
| Эл-јон | |
| Эл-јонныҥ тоозы | ↗1957[2] кижи (2021) |
| Ук-калыктар | орустар, алтайлар ла о.ӧ.[3] |
| Кудай јаҥы | православныйлар ла о.ӧ. |
| Окылу тил | орус, алтай |
| Тоолорлу идентификаторлор | |
| МТТК-ныҥ коды | 84615435 |
| Телефонныҥ коды | +7 38844 |
| Почтаныҥ индекси | 649113 |
| Кӧлӱктиҥ коды | 04 |
| Официальный сайт | |
 blank300.png|300px]]  Майма аймак, Ман-Јӱректиҥ јурт јеезези |
|
Географиязы
тӱзедерЈурт јеезезиниҥ јерлери Туулу Алтайдыҥ тӱндӱк-кӱнбадыш келтейинде, Кадын сууныҥ јарадында, Чуйдыҥ трагында, Алтай кырайдыҥ гранына јуук јерде јадат. Айландыра кырлары койу агашла бӱркелген: аспак, карагай, мӧш, чиби, кайыҥ, јойгон, терек, јодро, беле, тал. Мында мааланыҥ, јердиҥ ажы јакшы ӧзӱп, тӱжӱм берет: алама, груша, беле, кара-бӧкӧ, казылган, уйкӧс, јыдукара, кайаҥат, карагат, кызылгат, чычырана ла јодро[5].. Агаш аразында оок аҥдардаҥ тӱлкӱ, койон, калазак, кӧрӱк, јорокон, тийиҥ, јоонмойын ла элик бар. Јӱзӱн куштар уйа базат баарчык, каргаа, кускун, ӱкӱ, бечиртке, кӱӱк, тарал ла торлоо. Сууда балыктар астаган да болзо, кезик бӱдӱмдер эмдиге бар: чортон, бел, јылмай, чараган, сӧлӧм. Климады орто-континентал. Тӱштӱк аймактарга кӧрӧ мында ай — кӱн эмеш јымжак, чык јеткилинче тӱжер, јут-кардыҥ орто кеми 700—750 мм кире бар. Салкынныҥ ортојылдык кеми 4,5 м/сек болот. Чаган айда тыҥ ла соок дегени −30..−38 °C, јаан изӱ айда изӱ ле деген кӱн +30°..+35 °C. Кыска јай ла узун кыш. Талайдыҥ кемјӱзинеҥ 374 метрге бийик[1]. Талайдыҥ кемјӱзинеҥ Чаҥкыр кырдыҥ бийиги 1012 м.
Јурт јеезеге кирет
тӱзедер| № | Јон јаткан јер | Јон јаткан јердиҥ бӱдӱми | Эл-јонныҥ тоозы |
|---|---|---|---|
| 1 | Ман-Јӱрек | јурт, административный тӧс јер | ↘1567[6] кижи |
| 2 | Кӧл-Јик | јурт | ↗167[6] кижи |
Эл-јон
тӱзедер| Эл-јонныҥ тоозы | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2008[7] | 2009[7] | 2010[8] | 2011[9] | 2012[10] | 2013[11] | 2014[12] | 2015[13] | 2016[14] | 2017[15] | 2018[16] | 2019[17] | 2020[18] | 2021[2] |
| 1779 | ↗1853 | ↘1705 | ↗1708 | ↘1686 | ↗1706 | ↘1703 | ↗1749 | ↘1734 | ↗1815 | ↗1934 | ↗1964 | ↘1943 | ↗1957 |
Јуртта 2002 јылдыҥ тооалыжы аайынча 1611 кижи болгон, олордыҥ орустар, алтайлар ла оноҥ до ӧскӧ укту улус болгон[3].
Окылу тил: орус, алтай[19].
Инфраструктуразы
тӱзедер- Јурт јеезениҥ администрациязы;
- Орто ӱредӱлӱ школ — 1;
- Кеендиктиҥ сургалы — 1;
- "Тийиҥеш" балдардыҥ туразы — 1;
- Эмчилик — 1;
- Серкпе — 1;
- Информациялык тӧс јер — 1;
- МБУ Дом ребенка — 1;
- Библиотека — 1;
- Стадион — 2;
- Магазин — 10;
- Саду ӧткӱрер јер (рынок) — 2;
- Ашкана — 4;
- СТО;
- АЗС;
- Пилорама —3.
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи
тӱзедер-
Ман-Јӱрек -
Ман-Јӱректиҥ јаказы -
В.Я. Шишковтыҥ кереези Чуйдыҥ трагында -
Ман-Јӱрек -
Ман-Јӱрек панорама -
Ман-Јӱрек
.jpeg)
Ајарулар
тӱзедер- ↑ 1,0 1,1 Майминский район
- ↑ 2,0 2,1 Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года (орус.). Дата обращения: кандык айдыҥ 27 кӱни, 2021. Архивировано кӱӱк айдыҥ 2 кӱни, 2021 јыл.
- ↑ 3,0 3,1 Коряков Ю. Б. База данных «Этно-языковой состав населённых пунктов России».
- ↑ Закон Республики Алтай от 13 января 2005 года № 10-РЗ «Об образовании муниципальных образований, наделении соответствующим статусом и установлении их границ»
- ↑ "Кучин флора и фауна>Кучин А. П. Всемирный фонд дикой природы. Флора и фауна Алтая. — Горно-Алтайск: [б.и.], 2001
- ↑ 6,0 6,1 Оценка численности постоянного населения Республики Алтай по населённым пунктам за 2012-2016 годы. Дата обращения: кандык айдыҥ 21 кӱни, 2016. Архивировано кандык айдыҥ 21 кӱни, 2016 јыл.
- ↑ 7,0 7,1 Майминский район. Дата обращения: кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014. Архивировано кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Численность и размещение населения. Итоги всероссийской переписи населения 2010 года по Республике Алтай. Том 1. Дата обращения: кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014. Архивировано кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2013 года по населённым пунктам Республики Алтай. Дата обращения: сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013. Архивировано сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года по муниципальным образованиям Республики Алтай
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: кӱчӱрген айдыҥ 16 кӱни, 2013. Архивировано кӱчӱрген айдыҥ 16 кӱни, 2013 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения по населённым пунктам за 2012-2014 годы. Дата обращения: кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014. Архивировано кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: куран айдыҥ 6 кӱни, 2015. Архивировано куран айдыҥ 6 кӱни, 2015 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (орус.) (31 јаан изӱ ай 2017). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2017. Архивировано јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2017 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года (орус.). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 25 кӱни, 2018. Архивировано јаан изӱ айдыҥ 26 кӱни, 2018 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (орус.). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2019.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года (орус.). Дата обращения: ӱлӱрген айдыҥ 17 кӱни, 2020. Архивировано ӱлӱрген айдыҥ 17 кӱни, 2020 јыл.
- ↑ Закон Республики Алтай от 3 марта 1993 года N 9-6 «О языках народов, проживающих на территории Республики Алтай» (с изменениями на 27 ноября 2020 года)