Тоҥ-Тоштыҥ јурт јеезези
Тоҥ-Тоштыҥ јурт јеезези (орустап Тондошкинское сельское поселение) — Россия Федерацияда Алтай Республиканыҥ Турачак аймагында муниципал тӧзӧлмӧ. Администрациялык тӧс јери — Тоҥ-Тош јурт. «Муниципал тӧзӧлмӧлӧрди јӧптӧп, олорго келиштире статус ла гран-кыйулар тургузары» деп Алтай Республиканыҥ 2005 јылда чаган айдыҥ 13 кӱнинде чыккан Јасагы № 10-Р3 аайынча Тоҥ-Тоштыҥ јурт јеезезине статус ла гран-кыйулар тургузылган[4].
| Россияныҥ јурт јеезези | |
| Тоҥ-Тоштыҥ јурт јеезези | |
|---|---|
орустап Тондошенское сельское поселение | |
| 52°07′12″ с. ш. 87°06′42″ в. д.HGЯO | |
| Эл-тергее |
 Россия |
| Муниципал тӧзӧлмӧзи |
Алтай Республикада Турачак аймак |
| Кирет | 4 јурт |
| Тӧс јурт | Тоҥ-Тош |
| Тӱӱкизи ле географиязы | |
| Бийиги | |
| • Ортозындагы | 340[1] м |
| Ойдиҥ поязы | MSK+7 |
| Эл-јон | |
| Эл-јонныҥ тоозы |
↗878[2] кижи (2021)
|
| Ук-калыктар |
орустар, алтайлар, кумандылар ла о.ӧ.[3] |
| Кудай јаҥы | христиан јаҥ, кам јаҥ |
| Окылу тил | орус, алтай |
| Тоолорлу идентификаторлор | |
| МТТК-ныҥ коды | 84625470 |
| Телефонныҥ коды | +7 38843 |
| Почтаныҥ индекси | 649150 |
| Кӧлӱктиҥ коды | 04 |
| Официальный сайт | |
 |
|
Географиязы
тӱзедерТоҥ-Тоштыҥ јурт јеезези Туулу Алтайдыҥ тӱндӱк јанында, Аба-Јыштыҥ ортозында, Ӧӧнниҥ суузы ла Тоҥ-Тоштыҥ суузы бириккенинде турат. Јеезеге беш јурт кирет. Эбире Ӱч-Сӱӱри, Торот, Уйа, Спырна, Кӧчимер деп туулар курчайт. Јыш агаш, кара тайга, аламыктай састар туштайт. Мӧш, јойгон, кайыҥ, аспак, чиби — јымжак агаштар. Талайдыҥ кемјӱзинеҥ 320—370 метрге бийик[1]. Климады орто-континентал. Кышкыда јаан кар јаап, јолдорды кӱрт туй алат, кӱрттиҥ бийиги 2-3 метрге једет. Јайгыда тыҥ изӱлер болбойт, кей чыкту ла серӱӱн. Ортојылдык температура +1,2 °С, чаган айдыҥ ортоайлык температуразы −14,4 °С, ортојылдык јуттыҥ кеми 855 мм. Алтайда айы-кӱни јымжак јер, кышкыда тыҥ соок јок, је кар јаан тӱжет, кӧл чаган айдыҥ ортозы киреде тошло туй бӱркеле берет. Тӱндӱктеҥ салкындар соок кей экелет, кӱрттиҥ бийиги кезик јерде 2-3 метрге једет. Јайгыда база тыҥ изӱлер болбойт, 30-35 градустаҥ ӧрӧ кӧдӱрилбейт јаан изӱ айда, кей серӱӱн ле чыкту.
Јурт јеезеге кирет
тӱзедер| № | Јон јаткан јер | Јон јаткан јердиҥ бӱдӱми | Эл-јонныҥ тоозы |
|---|---|---|---|
| 1 | Тоҥ-Тош | јурт, административный тӧс јер | ↗294[5] кижи |
| 2 | Јар-Айыл | јурт | ↗465[5] кижи |
| 3 | Тагда-Айыл | јурт | ↘115[5] кижи |
| 4 | Усть-Бава | јурт | →17[5] кижи |
Эл-јон
тӱзедер| Эл-јонныҥ тоозы | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2010[6] | 2011[7] | 2012[8] | 2013[9] | 2014[10] | 2015[11] | 2016[12] | 2017[13] | 2018[14] | 2019[15] | 2020[16] | 2021[2] |
| 959 | ↗961 | ↘927 | ↘914 | ↘907 | ↘889 | ↗891 | ↘875 | ↘859 | ↗883 | ↘874 | ↗878 |
Јуртта 2002 јылдыҥ тооалыжы аайынча 1031 кижи болгон, олордыҥ орустар, алтайлар, кумандылар ла оноҥ до ӧскӧ укту улус болгон[3].
Окылу тил: орус, алтай[17].
Инфраструктуразы
тӱзедер- 2 орто ӱредӱлӱ школ;
- 2 баштамы школ;
- 4 библиотека;
- 4 эмчилик;
- 2 стадион;
- 2почта;
- 5 јурттыҥ клубы;
- 4 магазин;
- 1 лесхоз.
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи
тӱзедерАјарулар
тӱзедер- ↑ 1,0 1,1 Турачак аймак
- ↑ 2,0 2,1 Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года (орус.). Дата обращения: кандык айдыҥ 27 кӱни, 2021. Архивировано кӱӱк айдыҥ 2 кӱни, 2021 јыл.
- ↑ 3,0 3,1 Коряков Ю. Б. База данных «Этно-языковой состав населённых пунктов России».
- ↑ Закон Республики Алтай от 13 января 2005 года № 10-РЗ «Об образовании муниципальных образований, наделении соответствующим статусом и установлении их границ»
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Оценка численности постоянного населения Республики Алтай по населённым пунктам за 2012-2016 годы. Дата обращения: кандык айдыҥ 21 кӱни, 2016. Архивировано кандык айдыҥ 21 кӱни, 2016 јыл.
- ↑ Численность и размещение населения. Итоги всероссийской переписи населения 2010 года по Республике Алтай. Том 1. Дата обращения: кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014. Архивировано кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2013 года по населённым пунктам Республики Алтай. Дата обращения: сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013. Архивировано сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года по муниципальным образованиям Республики Алтай
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: кӱчӱрген айдыҥ 16 кӱни, 2013. Архивировано кӱчӱрген айдыҥ 16 кӱни, 2013 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения по населённым пунктам за 2012-2014 годы. Дата обращения: кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014. Архивировано кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: куран айдыҥ 6 кӱни, 2015. Архивировано куран айдыҥ 6 кӱни, 2015 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (орус.) (31 јаан изӱ ай 2017). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2017. Архивировано јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2017 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года (орус.). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 25 кӱни, 2018. Архивировано јаан изӱ айдыҥ 26 кӱни, 2018 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (орус.). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2019.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года (орус.). Дата обращения: ӱлӱрген айдыҥ 17 кӱни, 2020. Архивировано ӱлӱрген айдыҥ 17 кӱни, 2020 јыл.
- ↑ Закон Республики Алтай от 3 марта 1993 года N 9-6 «О языках народов, проживающих на территории Республики Алтай» (с изменениями на 27 ноября 2020 года)