Јылаҥаш (суу)
Јылаҥаш орустап Елангаш — Россияда Алтай Республиканыҥ Кош-Агаш аймагында суу.
| Јылаҥаш | |
|---|---|
 Јылаҥаш сууда кӱрдиҥ јаны | |
| Характеристиказы | |
| Узуны | 55 км |
| Бассейн | 349 км² |
| Водоток | |
| Бажы | Каракӧл |
| • Турган јери | Тӱштӱк-Чуйдыҥ сындары |
| • Бийиги | 2715 м |
| • Координаталары | 49°44′51″ с. ш. 88°00′32″ в. д.HGЯO |
| Оозы | Чуй |
| • Турган јери | 193 км сол јаратла, Ортолык јурттыҥ јанында |
| • Бийиги | 1734 м |
| • Координаталары | 50°01′13″ с. ш. 88°30′21″ в. д.HGЯO |
| Турган јери | |
| Суузыныҥ системазы | Чуй → Кадын → Оп → Карский талай |
| Ороон | |
| Регион | Алтай Республика |
| Аймак | Кош-Агаш аймак |
|
|
|
 — бажы,  — оозы |
|
| Код ГСР | 13010100312115100005513 |
 Медиафайлдар Викискладта | |
Этимологиязы тӱзедер
Јылаҥаш орустап голый, лишенный растительности[1](ӧскӧ бичилгени: Джаланаш, Елангаш, Джелангаш, Джеланаш, Јаан-Јалангаш Ялангаш, Елонгаш)
Физико-географиялык темдектери тӱзедер
Туулу Алтайдыҥ Кош-Агаш аймагыныҥ јериле агат. Чуйдыҥ кош суузы. Суу Тӱштӱк-Чуйдыҥ сындарыныҥ тошторы кайылып тӱӱлген кӧлдӧрдӧҥ башталып агат. Сууныҥ оозы тыҥ састалган, Чуйдыҥ суузыныҥ 193 км кирезинде, сол јараттай. Узуны — 55 км, суу-бассейныныҥ текши јери — 349 км²[2]. Сууныҥ бажы бийик кырларда, мӧҥкӱ тоштоҥ кайылып тӱжет, оныҥ орто агыны Чуйдыҥ чӧлине келижет. Ӱстӱги ле орто агынында јараттай бир де агаш јок, бойыныҥ адына келижип јат. Алтыгы агынында субактарла јер сугарыштаҥ улам, суу јердиҥ ӱстиле акпай, јер алдына (грунтка) кире берет. Јылаҥаш деп ӧзӧк лӧ айландыра одорлу јерлерде јаҥжыккан аайынча, бу јердиҥ сарлыктары одорлойт. Јуук деген јон јаткан јерлер Ортолык.
Кереестери тӱзедер
Јылаҥаш суу аккан ӧзӧк таш јурамалдарыла јарлу, эҥ ле эрте јуруктары кӱлер (орустап Бронзовый век) эпохага келижет[3]
Суу реестрдиҥ чотогоныла тӱзедер
Россияныҥ государстволык сууныҥ реестры аайынча Верхнеобский бассейновый округка кирет, сууээлем бӧлӱги — Кадын, суу подбассейны — Бий ле Кадын. Суу бассейны — (Ӱстӱги) Оп суу ала Эрчишке киргенине јетире[2].
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи тӱзедер
-
Јылаҥаш суу -
Кӱр -
Јылаҥаш ӧзӧктӧ сарлыктар -
Јылаҥаш деп сууныҥ коолы -
Скифтердиҥ ташта јурамалдары -
Ташта јурамалдар
Ајарулар тӱзедер
- ↑ Молчанова, 1979, с. 175.
- ↑ 2,0 2,1 Государственный водный реестр. Елангаш (орус.). textual.ru. Минприроды России (29 тулаан ай 2009). Дата обращения: јаҥар айдыҥ 20 кӱни, 2018. Архивировано тулаан айдыҥ 29 кӱни, 2009 јыл.
- ↑ Окладников, 1979.
Литературазы тӱзедер
- Молчанова О. Т. Топонимический словарь Горного Алтая. — Горно-Алтайск: Горно-Алтайское отделение Алтайского книжного издательства, 1979. — С. 175. — 395 с. — 5000 экз.
- А. П. Окладников, Е. А. Окладникова, В. Д. Запорожская, Э. А. Скорынина. Петроглифы долины реки Елангаш (юг Горного Алтая). — Новосибирск, 1979. — 137 с.
- Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 15. Алтай и Западная Сибирь. Вып. 1. Горный Алтай и Верхний Иртыш / под ред. В. В. Зееберг. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 216 с.
Тайантылар тӱзедер
- Топонимический словарь Горного Алтая (орус.) (недоступная ссылка). — (скан в формате PDF, см. стр. 175). Дата обращения: кочкор айдыҥ 24 кӱни, 2017. Архивировано 1549773936.
- Высокогорная долина реки Елангаш (орус.). sibexpeditions.ru. Дата обращения: јаҥар айдыҥ 6 кӱни, 2019. — исследования Siberian Expeditions