Аккӧл (суу)
Аккӧл орустап Аккол (приток Чагана)[1][2] — Россияда Алтай Республиканыҥ Кош-Агаш аймагында суу.
| Аккӧл | |
|---|---|
| орус. Аккол | |
 Аккӧл суу Аккӧлдӧҥ чыгара агат | |
| Характеристиказы | |
| Узуны | 17 км |
| Водоток | |
| Бажы | Софийский мӧҥкӱ тош |
| • Бийиги | > 2249 м |
| • Координаталары | 49°48′26″ с. ш. 87°48′32″ в. д.HGЯO |
| Оозы | Чаган |
| • Турган јери | 21 км сол јанында јаратта |
| • Бийиги | 2128 м |
| • Координаталары | 49°53′51″ с. ш. 88°00′14″ в. д.HGЯO |
| Турган јери | |
| Суузыныҥ системазы | Чаган → Чаганузун → Чуй → Кадын → Оп → Карский талай |
| Ороон | |
| Регион | Алтай Республика |
| Аймак | Кош-Агаш аймак |
|
|
|
 — бажы,  — оозы |
|
| Код ГСР | 13010100312115100005575 |
 Медиафайлдар Викискладта | |
Этимологиязы
тӱзедерАккӧл эки сӧстӧҥ турат: Ак, кардый орустап белый, снежный, Кӧл орустап озеро, Аккӧл — орустап белое озеро, белоснежное, мутно белое, текущее проточное озеро[3], тоштоҥ кайылып бӱткен, ак, аксымак, агынду кӧл. «...Сӱттий ак Аккӧл (суу) алтыгы агынында токынаалу ла јетире ле тереҥ»[4]. (ӧскӧ бичилгени Ак-Куль).
Физико-географиялык темдектери
тӱзедерАккӧл суу Сукор деп сындардыҥ кӱнбадыш јанынаҥ, Софийский деп мӧҥкӱ тоштоҥ башталган Аккӧлди кечире агып, тӱндӱк-кӱнбадыш јаар ууланат[1]. Озо Караойык деп суула биригет, оноҥ Чаган деп суу боло берет, Чаган суу Чаганузун сууга кожулып јат (Чаган-Узунныҥ кош суузы сол јанынаҥ 21 км кире јерде башталып јат), узуны 17 км[5]. Бу сууны кайылган тош ло кардыҥ, јаҥмырдыҥ суулары толтырат. Суузы боро, соок (10—15 °С). Кӱчӱрген айдыҥ бажында (кезикте јаҥар айдыҥ бажында) сууга тош тура берет, кандык айдыҥ бажында сууныҥ тожы тӱжет. Сууныҥ бассейнына Кӧлдӱойык кӧл (орустап Кольдуоюк) лӧ Каракӧл (орустап Каракуль) кирип јат[1]. Талайдыҥ кемјӱзинеҥ 2128 метрге бийикте башталатӰлекер:Нет АИ 2.
Аккӧл сол јанынаҥ ӱч кош суулу: Кызылкайа (орустап Кызылкая), Алтыгы Туураойык (орустап Нижний Тураоюк), Ӱстӱги Туураойык (орустап Верхний Тураоюк)[1]. Јуук деген јон јаткан јер Белтир јурт.
Суу реестрдиҥ чотогоныла
тӱзедерРоссияныҥ государстволык сууныҥ реестры аайынча Верхнеобский бассейновый округка кирет, сууээлем бӧлӱги — Кадын, суу подбассейны — Бий ле Кадын. Суу бассейны — (Ӱстӱги) Оптоҥ ала Эрчишке киргенине јетире[5].
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи
тӱзедер-
-
Аккӧл лӧ Караойык суулардыҥ белтири, Чаган сууныҥ башталганы -
Сууныҥ кызык јери -
Аккӧл сууныҥ јарадында тӧҥдӧр -
Аккӧль, оны кечире Аккӧл суу агат -
-
Караойыкка бириккени -
Ак суу
Ајарулар
тӱзедер- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Лист карты M-45-80 зим Талдура. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1982 год. Издание 1985 г.
- ↑ Лист карты M-45-XXII Беляши. Масштаб: 1 : 200 000.
- ↑ Молчанова, 1979, с. 124.
- ↑ В.В. Сапожников. По русскому и монгольскому Алтаю / Под науч. ред. и с коммент. В. В. Обручева; Вступ. ст. Н. В. Сапожниковой. — М.: Географгиз, 1949. — С. 580. — 58 с.
- ↑ 5,0 5,1 Государственный водный реестр. Ак-Куль (орус.). textual.ru. Минприроды России (29 тулаан ай 2009). Дата обращения: јаҥар айдыҥ 20 кӱни, 2018. Архивировано тулаан айдыҥ 29 кӱни, 2009 јыл.
Литературазы
тӱзедер- Молчанова О. Т. Топонимический словарь Горного Алтая. — Горно-Алтайск: Горно-Алтайское отделение Алтайского книжного издательства, 1979. — 395 с. — 5000 экз.
- Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 15. Алтай и Западная Сибирь. Вып. 1. Горный Алтай и Верхний Иртыш / под ред. В. В. Зееберг. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 216 с.